Frans Zwartjes: The Holy Family
Published by Van Zoetendaal Publishers
![]()
Frans Zwartjes is a filmmaker, musician, violin maker, draughts man, painter and sculptor. In 1968, he was one of the first Dutch visual artists to make use of film, initially as a record of his performances, but soon thereafter as an independent medium, perfectly suited to his method of creating visual art. The oeuvre of Zwartjes, once called “the most important experimental filmmaker of his time” by American essayist Susan Sontag, includes over 50 films. This monographic publication consists of a selection of photographs taken by the artist during his years of filming.
26 mei 2013 »
Het gebeurt altijd zo goed als onverwachts, het plotseling opduiken van het werk en de naam van een bijna vergeten fotograaf. Waar hebben we dit aan te denken en wat betekent het, nu en hier. Een beknopte reconstructie van de activiteiten rond het werk van de filmer die ook fotograaf bleek te zijn. En een beschrijving van de recente publicatie Frans Zwartjes – The Holy Family.
Het boek is samengesteld door Jasper – de zoon – Zwartjes en Willem – de vorm- en uitgever – van Zoetendaal. Het Haags Gemeentemuseum bleek geïnteresseerd in het werk en ‘verwierf’ via Van Zoetendaal Collections ca. 400 foto’s uit de periode 1968 – 1975, zijn eerste film én found storage, met onuitgevoerd ruw materiaal. Dat was in december vorig jaar. In dezelfde maand organiseerde het nieuwe filmmuseum Eye een avond waarop het boek is gepresenteerd, films zijn vertoond en Hans Janssen, hoofdconservator moderne kunst van het Haagse museum vertelt over het hoe en waarom van de aankoop. Later dit jaar opent in het GEM, één van de drie musea onder de koepel van het gemeentemuseum Den Haag een overzicht van het film- en fotowerk van Zwartjes.
Frans Zwartjes (1927) heeft een veelzijdig curriculum vitae: violist, filmer, fotograaf, vioolbouwer, docent. In de jaren zeventig kreeg hij een eervolle vermelding van Susan Sontag: ‘de belangrijkste experimentele filmmaker van deze tijd.’ Zijn films zou je kunnen omschrijven als ‘unheimisch’, gedraaid in zwart-wit op 16 millimeter materiaal en vaak gemonteerd in de camera. Naast zijn vrouw Trix en hijzelf spelen acteurs cq regisseurs cq beeldend kunstenaars als Moniek Toebosch en Lodewijk de Boer een belangrijke rol in de ruim vijftig projecten die hij realiseert. De personages creëeren momenten uit moeilijk terug te vertellen gebeurtenissen, mede omdat de sfeer allesbepalend is.
De sfeer van zijn werk kun je surrealistisch noemen. Evenals bij Breton en zijn kameraden leunt het op de gedachten van Sigmund Freud, mogelijk Franz Kafka en met betrekking tot Zwartjes: het naoorlogse existentialisme en de hippiebeweging. De foto’s in het boek houden direct verband met zijn films. Ze kwamen tot stand op de set als stillfoto’s of tijdens repetities. De grofkorrelige beelden worden bevolkt door veelal dramatisch opgemaakte mannen en vrouwen, waarbij we vaak de expressieve Moniek Toebosch door het beeld zien wandelen. De vrouwen verschijnen in deze foto’s, volgens de zeden van het betrefffende tijdsgewricht, in alle stadia van geheel gekleed tot geheel ontkleed.
The Holy Family is samen met In and Out of Fashion van Viviane Sassen en Poppyvan Robert Knoth en Antoinette de Jong genomineerd voor de Kees Scherer Award, de tweejaarlijkse prijs voor het beste fotoboek, die tijdens Fotofestival Naarden zal worden uitgereikt.
The Holy Family
fotografie: Frans Zwartjes
tekst: Monica Monizza
samenstelling: Jasper Zwartjes & Willem van Zoetendaal
vormgeving: Willem van Zoetendaal
paperback, 34 bij 24 cm, 144 pagina’s,
uitgever: Van Zoetendaal Publishers en Gemeentemuseum Den Haag
prijs: € 35,-
inclusief DVD ‘Untitled’ 1969
