The Last Resort: Photographs of New Brighton

PARR, Martin

The Last Resort is a series of forty photographs taken in New Brighton, a beach suburb of Liverpool. Shot with a medium format camera and daylight flash, the photographs are an early example of Parr’s characteristic saturated colour, influenced by the American colour photography of William Eggleston (born 1939) and Garry Winogrand (1928-84). Parr printed eleven images from The Last Resort in a large-format edition of five for his 2002 retrospective at the Barbican Art Gallery, London. New Brighton, Merseyside (23) is one of four works from this special edition owned by Tate.

The photographs comprising The Last Resort were taken between 1983 and 1985, a period of economic decline in northwest England. They depict a seaside resort past its prime with attractions designed to appeal to an economically depressed working class: overcrowded beaches, video arcades, beauty competitions, tea rooms and chip shops. The series was exhibited at the Serpentine Gallery, London and published as a book in 1986, and was instrumental in establishing Parr’s reputation as a photographer. Traditionally, documentary photography in Britain sought to glorify the working class; here Parr shows a warts-and-all picture of a down-at-heel resort populated by day trippers seeking cheap thrills. The series contains many images of people dressed in the day-glo lycra fashions of the time, eating junk food in the crumbling remains of a seaside town.

In the 1980s The Last Resort was seen as an indictment of the market-led economic policies of the Conservative government led by Margaret Thatcher (Prime Minister 1979-90). Some critics understood Parr’s depiction of an area of economic deprivation and his focus on his subjects’ personal indulgences as a political statement decrying the excesses of Thatcherism. More recently, in her monograph on Parr, Val Williams has proposed a less political reading of the pictures. In her view, The Last Resort typifies Parr’s incisive eye for the eccentric. She has commented, ‘There’s no cynicism in Parr’s gaze, just interest, excitement and a real sense of the comedic’ (Williams, p.161). Parr himself has claimed, ‘I’m less interested in the fact that these people aren’t well off financially as in the fact that they have to deal with screaming kids, like anyone has to ... I’m also interested in making the photographs work on another level, showing how British society is decaying; how this once great society is falling apart’ (quoted in Williams, p.160).

This picture depicts a jostling crowd of children buying ice cream in a shop. Behind the counter a young woman turns to face the camera. Dressed in a long-sleeved black t-shirt and jeans, and a blue and white patterned nylon smock, she rests her right hand on the counter, her left hand on her hip. She looks bored and defiant. Her heavy eyeliner and frosted pink lipstick appear at odds with the youthful roundness of her face. Her pose and steady gaze directly at the viewer recall the barmaid in Edouard Manet’s A Bar at the Folies-Bergère, 1881-2 (Courtauld Institute of Art).

Behind her a horde of children push to the counter to collect their ice cream cones. One boy, older than the others, leans on the counter, about to hand over money for two ice cream cones. Parr has photographed him as his gaze falls on the young woman’s chest. He holds the cones so that the two scoops of ice cream form a visual metaphor for her breasts. The minimal horizontal and vertical lines of the window frame and the fence-like separation between customers and servers give the picture a static simplicity and shallow depth of field. Against the pale window, the fluorescent colours of the scene stand out: the bright blue slats of the counter, the lurid green ice cream and the shiny pink of the girl’s lipstick.

Further reading:
Martin Parr and Ian Walker, The Last Resort: Photographs of New Brighton, Stockport: Dewi Lewis Publishing, 1986, reproduced no.23 in colour.
Val Williams, Martin Parr, London: Phaidon, 2002, reproduced p.189 in colour.

Rachel Taylor
September 2003

See also ‘I enjoy the banal’: Stephen Bayley meets Martin Parr
Britain’s best-known photographer claims to like ordinary people but are his pictures celebratory or mocking?
Stephen Bayley ...


Martin Parr – The Last Resort
Steve Middlehurst

As previously discussed in the post on planning assignment 3 Martin Parr’s work feels very relevant at this stage in the course. He has worked exclusively in colour since making the switch from black and white in the early 80s and The Last Resort * (1), published in 1986, was his first book in this medium. His technical approach has been fairly consistent since 1983 when he started collecting his photos for Last Resort; at that time he was using a Plaubel Makina medium format camera with a wide angled lens and a daylight flash whereas today he continues to use a wide angled lens and daylight flash albeit on a 35mm camera. He has done some work with a telephoto lens when exploring South America beaches but generally his technique is to get close, neutralise the effect of natural light with his flash and fill the frame with his subject or subjects. Some critics have suggested that his work shows a lack of progression and experimentation but this consistency of technique has proved to be an effective way to communicate and he obviously sees little need to change for the sake of change.

His work is documentary but what sets him apart from many other documentary photographers is a wry sense of humour that pervades much of his work. He explains * (2) that when he was working in black and white his work was totally affectionate or celebratory, a statement that is strongly supported by the sympathetic photos of Hepton Bridge in The Non Conformists (here under black and white portfolios) where he documented a community that was holding on to its traditions as the world changed rapidly around them. However, when he adopted colour and what he calls the “quite strong flash” that he uses in Last Resort he says his work became more of critique on society. * (3)

It is important to place Last Resort in its proper context. Britain was emerged in the Thatcher Years, a time of great divisiveness as the Government aggressively took on the power of the unions whilst promoting privatisation, share ownership, the sale of council houses, home ownership and a more American form of capitalism. It is was the beginning of a time when self became more important than community, a process that has continued and become more extreme in the 21st century. Thatcher’s policies widened the north-south divide with the northern industrial towns and cities suffering an acceleration of an economic downturn that was already underway as a result of the decline of the traditional heavy industries whilst the south and particularly London benefitted from the rapid growth of the financial and service sectors and the concentration of new industries such as IT in the M3 / M4 corridor. Both these trends were well under way long before Thatcher but her policies became an accelerant and as a result her era often obscures how sick the patient was before she entered the scene.

This amplification of something that was already happening is part of the backdrop to The Last Resort. New Brighton’s heyday was well before Parr found the town and by the 80s it was already a run-down sea-side for day-trippers from Liverpool or Manchester more than being a main-stream holiday resort. Parr captures the feel of a seedy, decaying seaside town and uses it as a backdrop to his studies of its visitors. He sees his images as showing how the fabric of the country had gone into disarray whilst everyday life continued. * (4) He says “What I found interesting was the juxtaposition of the foreground people and the background of things falling  apart” and it is this combination that significantly increases the appeal of the Last Resort.

I find it easier to relate to Martin Parr than to the American colour photographers because we share very similar backgrounds. We were born a few months apart and only a few miles apart in Surrey and Parr was teaching at The West Surrey College of Art (now part of UCA) in my home town of Farnham from 1983 to 1990. Val Williams, in her major presentation of Martin Parr’s work for Phaidon * (5) makes the point that, as a child of the suburbia, Parr was an outsider, belonging nowhere so his move to the Northwest would have been a real eyeopener. I also grew up in Surrey and in the late seventies and early eighties I was travelling all over Britain implementing bureau-based computer systems. I remember that sense of being an outsider in Newcastle, Manchester, Liverpool, Glasgow and Edinburgh where the people I met in the course of my work were part of a wider community, socialising within a group to whom they had strong links and loyalties and with a strong sense of the social and political history of their home town.

There is an element of being the outsider in many photographers, of being behind the camera observing and recording the event rather than being a part of it and this has become part of Parr’s trademark. He is the photographer on the edge of the scene, never hiding, often organising his subjects, but always the observer, always the outsider, the southerner in the north, the middle-class man photographing the working class, the scruffy photographer photographing the plumage of the middle and upper classes at Ascot or the Brit in America. Like Eggleston, Shore or other great documentary photographers it is his observational skills that make his work stand apart, as an outsider looking in he sees the world in a different way to its inhabitants and he has an ability to select and structure detail from that scene to provide a succinct summary that reveals that world to, us, the other outsiders.

In studying The Last Resort as part of my preparation for assignment 3 I am especially interested in Parr’s use of colour. Once he had moved to colour he never went back to black and white so it is clear that colour is playing an essential role in his pictures. This is underlined by his use of Fuji 400 Superior for the 6/7 cm camera and Agfa Ultra or Fuji 100 asa film for the ring flash and macro lens to maximise colour saturation * (6). However, these photographs are not about colour which, for instance, John Szarkowski suggests was part of the motivation behind the American New Colour photographers, it is more that the vision of England that Parr wants to capture is just better in colour. When Parr chose the photos for The Last Resort he could not afford to have colour contact sheets made so he made all his selections from black and white contact sheets. He says “I never selected them because of the colours though it is essential that they were taken in colour”. This is an important point for me at this stage in the course, I feel that it would be an easy trap to fall into to go out and photograph colour, Parr shows that the most important element of the photograph is the subject and colour is one of the structural elements that supports the image.

The first plate in The Last Resort is a good example. (here). We see two middle aged customers in an old fashioned restaurant or tea room. The man is smoking a cigarette and staring at nothing, the women is starting at her hands, they look bored as they wait for their meal. The relationship between the two main characters is obviously the point of the picture, it is melancholy, perhaps even sad and the pale pink and green walls, a colour combination that seems dated in itself, add to the muted mood of the picture. It is interesting to note that much later Parr created a whole series of people looking bored in similar circumstances Bored Couples * (7).

The second plate (here) is one of the few images in the series were decay is placed centre stage. A young man, a baby and a much older women are viewed through the dirty and partially broken window of a beach-side shelter. The window frame is marked with rust and when someone touched up the paintwork their lack of skill led to paint splashes on the seat so even in providing maintenance there is no real care. However, this is a good example of Parr’s eye for contrasts because behind the dirty and broken glass the baby is dressed in a smart, clean sun bonnet and is being held tight by the young man so in contrast to the building we see a description of the care with with she has been dressed and the loving cuddle she is being given.

The mood changes with the third plate (here) where a young girl dressed in bright red watches as a women strokes the head of a large dog under the smiling eyes of an older man. This is a joyful picture with the bright red jumper of the little girl leaping out of the image thanks to the use of daylight flash. The composition brings together a whole series of lovely details that tell an everyday story that many people will relate to. The little girl and her mother are out for a walk, perhaps to the shops as mum is carrying an empty shopping bag, with the little girl pushing her pram containing an oversized doll. The elderly man must own the dog as he is looking on with pleasure and pride. Everyone is smart, dressed in clean and nice clothes, the pram is clean and shiny but the backdrop seems to be a boarded up shop complete with graffiti and a wind torn poster advertising a long past circus.

Rugby Programme on the Streets of Central London 1/100 at f/11, ISO 250

Plate 4 in which colour does not play a dominant role in this picture, it is muted and restrained (here) is one of many where I find myself at odds with some other reviewers. I know that Parr loved the litter and specifically liked to visit the resort on bank holiday weekends so that the litter was at its peak but I believe that what he is showing is how ordinary people deal with ordinary everyday issues regardless of where they are. This is not a photograph of poverty or depravation, it tells us nothing about Thatcher’s Britain, it is not as David Lee * (5) pg. 161) suggests “[Parr] has habitually discovered visitors at their worst, greedily eating and drinking junk food”. It is a picture of a smartly dressed mum in a crisp clean dress with her two smartly dressed children, albeit the boy’s tank-top and shorts have separated in the way that boys’ cloths do, eating fish and chips at the end of their day at the sea-side. The boy is probably, what mothers always call, “over tired” and something has set him off, perhaps his sister, who has a knowing smile about her, is not sharing the chips. Perhaps if one views the world from the “nice” parts of Chelsea or Kensington and moves in the arty circles of London the real world comes as a shock. Litter on the streets after a busy bank holiday weekend is not a barometer of class or of despair, as a visit to Twickenham, that most middle class of venues, after a match or Lord’s Cricket Ground will show.

However, if the art critics or the modern day bloggers want to be disturbed plate 5 (here) has more to offer. Three women are playing on some sort of gambling machine in a typical sea-side amusement arcade. I remember spending my pocket money in similar arcades whilst on holiday in the 50s and 60s. There is a pram in the centre of the room and, presumedly it is its normal occupant who is barefoot and wandering, investigating a fruit machine in a deserted aisle. There is a seedy feel to this image with loose tiles hanging from the ceiling and the kind of imitation wood decor that was popular in the 60s. It was taken with a slow shutter speed so the baby is movement blurred as are some of the arms and hands of the players. The tones are very muted and I find this picture a little depressing in the same way that I find television adverts for gambling “apps” and high street bookies depressing. I recognise this as a form of class prejudice and stereo-typing, the middle and upper classes go to Ascot, drink bubbly, have fun and a flutter, the lower classes gamble money they can ill afford. I do not know if Parr shares these prejudices or whether he is simply documenting a recognisable aspect of the British sea-side.

Val Williams * (5) takes the view that Parr is not cynical “just interest, excitement and a real sense of the comedic” and having watched several interviews with the man and read a lot about him I share this view. He finds humour in the ordinary, his observational skills allow him to spot details that provide the structure to his pictures, he loves the unusual and treasures the “quirky and weird” (words that he uses a lot in interviews). This approach appears to  position him far away from gritty street photographers capturing social issues although, when I look at Vegara’s street photos, there is also often humour there as well. Parr is describing broader subjects in society whilst showing ordinary people enjoying themselves against a backdrop of tatty in the 80s or embarrassing displays of bad taste and extravagance later in his career.

Plates 6 and 7 are the first pictures to share a spread in the book, (here) and (here) and this appears quite intentional. To the left we have a young mother on a fairground ride heading left to right with her baby in her arms. Reds and oranges dominate the composition. To the right and facing the other way so the two photos head towards each other is a young father in some sort of flight simulator with one child on his lap and another in a push chair. Parr was a new parent when he was working on The Last Resort and, in interview, he often mentions how interested he was in how everyone had to deal with their children and children are a recurring theme in The Last Resort. The father is presumably in the flight simulator for his own amusement, the women’s motives are more obscure as she is not displaying any particular signs of pleasure but there again Parr does not want his subjects to smile as it reduces the picture to a “family snap” * (3). Colour has an important role in these pictures especially as they are chosen to face each other, orange to the left and blue to the right with a similar tone of red appearing in both. The two images compliment each other as well as working within themselves and show the importance of how photographs are displayed and positioned within a series.

The subject of series or sets is an important one. Parr works in series and sees his work in that context, each photograph must work in its own right but his kind of documentary only works when the full series is seen. The Last Resort is carefully structured, we start with the lonely couple in muted tones but are then quickly into a long series of 7 photographs of parents interacting with their children with the last 5 centred around amusements, the colours move from muted to strong and back down a notch to finish this particular introductory stream. Plate 10 (here) seems to be a divider with a strong shot of the open air baths crowded with people of whom many appear to be teenagers before we move back to the children theme. This series within a series are all about parents and grandparents interacting with their children at the beach or at the lido . We are shown all the normal highs and lows of taking children to the sea-side, messy ice cream, cheap snacks, granddad with his camera, mothers encouraging tiny toddlers to paddle or trying to get five minutes peace when the baby is crying, feeding the baby whilst sun bathing, kids getting dirty, changing nappies and so forth. All very ordinary, all very normal and many of the aspects that people now think are a politicised message were not considered dreadful at the time. Lots of people are too sunburned but, when the sun came out, most of us were in the 70s and 80s and children eating crisps and drinking colas was not thought of as unhealthy and certainly wasn’t unusual.

The details that stand out for me are the way people dressed, the ladies in a row with the naked toddler are all dressed smartly for their day out at the sea-side and granddad with his suit trousers held up by braces. This tells us that even in the mid-80s a day out was a special occasion and you dressed up for special occasions thus giving us a very direct link back to Tony Ray-Jones and A Day Out. It was not until the British started holidaying abroad in large numbers and saw how the “Continentals” dressed that we learnt how to dress casually for the beach. In this same series we have some disturbing glimpses of pollution and dirt but it doesn’t seem to be spoiling anyone’s day and that might also be part of the point, people go out to have a good time and can block out many details that might detract from that aim, when  presented in a photograph the details they turned a blind eye to become very obvious and in that we have a hint of the fiction within photography that Parr often talks of * (8).

Parr enjoys the weird, the eccentric, the quirky things that people do and wear and eat. In one film * (4) he talks at length about photographing a man struggling with the rind in a bacon sandwich. He see want most people ignore or take for granted, frames it in his particular way and captures it in a true documentary manner. He no doubt weighs people up, perhaps judges them, warms to them or not because that is generally what people do when they think about a stranger, however, I don’t see his photographs as judgemental or that he is passing his opinions on to the viewer, he openly states that his work is “subjective documentation” * (8) but that is true of all photographs. A photograph is the view that the photographer has chosen to present, it is a document of what the photographer has chosen to include and chosen to exclude. Garry Winogrand, one of Parr’s influences said “Photographs do not tell a story, they just show you what something looks like” , the subjectivity lies in what the photographer has chosen to show us and the only story is the fiction we create when we look at the picture.

The Last Resort continues with beauty pageants, the chaos of buying fast food, children, babies, litter and boredom and describes the strange relationship that the British have with a sunny day and the sea-side. It might be possible to understand a nation purely by considering this relationship. In The Last Resort we are presented with a study of what one group of people, in one place, at a certain point in time did when they had a day out and in doing that Parr has captured something about those people, their relationships with each other and the attitudes of the day. In this sense it has value as a historical document, in another way it is a humorous and sympathetic look at being English but the end result is a collection of compelling images.

Sources

Books

* (1) Parr, Martin. (1986) The Last Resort: Photographs of New Brighton Fourth reprinting 2013. Stockport: Dewi Lewis Publishing.
* (5) Williams, Val, (2002) Martin Parr: Reprinted 2010. London: Phaidon Press Limited

Films

* (2) Murphy, Michael. (2007) Martin Parr. Bloomberg Tate Shots.
* (3) Broffman, Neal. (2012) Hot Spots – Martin parr in the American South. F-Stop Films.
* (4) Stephanian, Eric. (2002) Contacts – Martin Parr. Arte France
* (8) Onrust, hank. Martin Parr – De Magie Van Het Moment. VPRO

Internet

* (6) Martin Parr www.martinparr.com
* (7) Magnum Photos www.magnumphotos.com


'Alleen in de tandheelkunde wordt vooruitgang geboekt'
Fameus is zijn serie Bored Couples, portretten van wanhopig kijkende echtparen aan tafel in een restaurant. Helemaal uitgepraat.
Verveling is een onderwerp waar fotograaf Martin Parr geen genoeg van kan krijgen. En kitsch, massaconsumptie, goedkope vakantieparken. Maar cynisch is hij niet.
Bas Heijne lunchte met de laconieke Engelsman in een buitenwijk van Bristol. 'Ik vind Las Vegas een buitengewoon boeiende stad, maar je moet zorgen dat je op tijd weg bent.'

Bas Heijne Portret
3 mei 2003

'Eigenlijk hadden we naar de McDonald's moeten gaan. Dat is het beste decor voor een gesprek met mij'. Martin Parr lacht hard. De hellende straatjes van het Engelse Clifton, het welvarende deel van de oost-Engelse havenstad Bristol, blakeren zelfvoldaan in het zonlicht. Het is een van die schaarse plekken in het stedelijke Engeland die zich voegt naar de menselijke maat. De wereld van de fotograaf Parr is elders: de felgekleurde wereld van de hedendaagse massacultuur, een wereld van kitsch en kunstmatigheid, waarin mensen verloren en verveeld ronddolen, op zoek naar verlossing in eindeloze consumptie. 'Ik fotografeer wat niemand anders wil fotograferen', zegt Parr, terwijl we plaatsnemen op het plastic tuinmeubilair voor een klein eetcafé met gezond voedsel. Hij is lijzig en laconiek. Zijn gezicht is uitgestreken, een natuurlijke afweer tegen al te persoonlijke benaderingen. Parr fotografeert het Engeland van de goedkope vakantieparken en de volkse badplaatsen, het massatoerisme, de geprefabriceerde ervaringen van het moderne leven. Zijn eigenzinnige projecten wisselt hij af met opdrachten, waaronder tegenwoordig ook modefotografie; de verhouding is vijftig-vijftig zegt hij.

Tijdens zijn reizen in opdracht fotografeert hij zijn particuliere obsessies. In Autoportrait verzamelde hij de portretten die hij over de hele wereld van zichzelf liet maken in goedkope portretstudio's, vaak in de meest prullige decors; alleen zijn eigen illusieloze gezicht blijft onveranderd, onaangeraakt door het bordkarton van zijn omgeving. Voor The Phonebook fotografeerde hij overal ter wereld mensen die mobiel bellen; een indrukwekkende diversiteit van mensen, die allemaal hetzelfde anders doen. Het project dat hij nu in zijn achterhoofd heeft, vertelt hij, heet The Last Parking Space. Overal waar hij komt, is hij gespitst op die ene open plek tussen de rijen geparkeerde auto's. Voor veel mensen is dat een soort heilige graal geworden, zegt hij. Hij heeft al in twintig landen foto's genomen. 'Uiteindelijk wordt dat een boek. Ik weet nog niet of het een kunstboek wordt, of een mainstream boek. Misschien ziet het er zo saai uit dat niemand het wil hebben.'

Zwaarmoedig

Zijn vroege werk uit de jaren zestig en zeventig, zoals zijn foto's van een verlaten religieuze gemeenschap in het noorden van Engeland, was vooral zwart-wit en zwaarmoedig. 'In het begin was ik niet zo eigenzinnig. Ik fotografeerde de onderwerpen die anderen ook deden, en op dezelfde manier. Als je in de jaren zeventig een serieuze fotograaf wilde zijn, dan werkte je in zwart-wit. Pas gaandeweg kreeg ik oog voor de dingen waar de meeste fotografen geen belangstelling voor hadden, onderwerpen als toerisme en de consumptiemaatschappij. Die werden ten onrechte genegeerd, vond ik. Ze speelden een wezenlijke rol in de levens van mensen als ikzelf, iemand uit de middenklasse, dus moesten ze vastgelegd worden. De fotografie wordt teveel bepaald door tradities en conventies. Waarom fotografeert men wel altijd tijdens huwelijken en nooit tijdens begrafenissen?'

Die conventies van de fotografie zijn natuurlijk ook maatschappelijke conventies. Massatoerisme en massaconsumptie zijn onderwerpen die zich slecht verhouden met de westerse idealen van individualisme en zelfontplooiing. 'Naarmate het proces van globalisatie vordert, heeft men er ook meer oog voor gekregen. Toen ik met fotograferen begon, bestond dat woord niet eens. Je kunt mijn vroege werk zien als een hulde aan het bestaan, en mijn latere als een kritiek op de wereld zoals hij is. Die verandering heeft zich langzaam voltrokken. Als je er getuige van bent hoe de wereld steeds meer fucked-up raakt, en ziet hoe de Amerikaanse cultuur steeds dominanter wordt, kun je niet rustig doorgaan met de mooie dingen vast te leggen. Niet dat mijn werk alleen maar negatief is. Zeker niet.'

Nee, maar vanaf het begin hebben de mensen die Parr vastlegde ook iets hopeloos, of ze zich nu in een bouwvallige kerk in een verlaten landschap bevinden of temidden van de extatische kitsch van Las Vegas. 'Er zijn mensen die mijn foto's voyeuristisch en cynisch vinden.'

Dat bedoel ik niet. Ondanks zijn afstandelijke, ironische blik zijn Parrs foto's niet liefdeloos. Alleen maakt de wereld waarin zijn mensen zich bevinden vaak een uitzichtloze indruk. 'Maar ik beschouw dat als een eerlijke voorstelling van hoe de wereld zich aan mij voordoet.'

Beschouwt hij zichzelf als een pessimist? 'Niet als je van dag tot dag leeft. Maar als je het geheel in ogenschouw neemt, kun je toch moeilijk zoiets als vooruitgang bespeuren. Het enige gebied waarin vooruitgang wordt geboekt, lijkt het, is de tandheelkunde. Je kunt je nu laten behandelen zonder pijn te voelen. Al het andere lijkt bergafwaarts te gaan.'

Toch zien veel van de mensen die hij portretteerde er niet diep ongelukkig uit. Hoogstens wezenloos. 'In het begin van mijn carrière heb ik een tijd gewerkt als fotograaf bij Butlin's, de goedkope vakantiekampen voor de modale Engelse burger die in de jaren vijftig en

zestig populair waren. Ik maakte portretfoto's van de vakantiegangers om in mijn onderhoud te voorzien en tegelijk werkte ik aan mijn eigen project over deze vorm van toerisme. Ik denk dat ik me toen bewust werd van mijn haat-liefde verhouding met Engeland, en de rest van de wereld. Mijn houding is van nature ambivalent. Dat zie je, denk ik, in mijn foto's terug. Behalve die somberheid zie je ook affectie en respect. Veel mensen willen er of het een of het ander in zien, maar daar kan ik niets aan doen.'

Raakt hem de kritiek van mensen die hem een cynische voyeur noemen? 'Op een gegeven moment kom je erachter dat het je geen kwaad doet wanneer je een beetje controversieel bent. En zulke kritiek komt altijd van Engelsen.' Hoe zou dat komen? 'Men voelt zich er ongemakkelijk bij. Het komt te dichtbij, denk ik.'

Wezenloze omgevingen

Parr verblijft een groot deel van zijn tijd in wezenloze omgevingen. Zelf verkeerde ik eens na twee weken Las Vegas op het randje van de zelfmoord. Iemand zoals hij, die kunstmatigheid en geestdodendheid als zijn voornaamste onderwerpen heeft, moet zich af en toe toch wel bedrukt voelen.

Parr, onverwacht monter: 'Je moet ook niet twee weken in Las Vegas blijven. Een week is meer dan genoeg. Ik vind het een geweldig boeiende stad, maar je moet zorgen dat je op tijd weg bent.'

Is fotografie ook een middel om afstand te bewaren? 'Misschien, je bent betrokken door het maken van foto's, maar je blijft ook altijd een outsider. Waar je ook bent.' Zit hem dat wel eens dwars? Afwerend: 'Niet echt nee. Toen ik dat eenmaal besefte, voelde het als een opluchting.'

Parr is gefascineerd door verveling. Hij bezit een fameuze verzameling zogenaamde boring postcards, waaruit hij al twee boeken samenstelde: verlaten snelwegen, kantoorpanden van grauw beton, parkeerplaatsen, interieurs van wegrestaurants die tot zelfmoord uitnodigen. Dat er eens, in de jaren zestig en zeventig, ansichtkaarten van gemaakt zijn, maken die foto's behalve hilarisch ook vreemd aandoenlijk. Zelf maakte Parr een serie Bored couples, waarin stelletjes zichtbaar het verlangen naar sociaal verkeer opgeven. Toen hij erachter kwam dat er in Oregon een stadje bestaat met de naam Boring, aarzelde hij geen moment. Hij fotografeerde er dagenlang. 'Het was een soort pelgrimstocht. Gelukkig was het daar net zo saai als ik gehoopt had.'

Waarom verveling? 'Het is een groeimarkt in onze samenleving. We krijgen steeds meer vrije tijd, er is steeds meer entertainment. We verwachten vierentwintig uur per dag vermaakt te worden, maar hoeveel televisiekanalen er ook zijn, hoe uitgestrekt het internet ook wordt, mensen raken onherroepelijk verveeld. Mensen weten niet meer hoe ze met elkaar moeten praten. Volgens de statistieken eet veertig procent van de Britten zijn avondeten voor de televisie.'

Waar komt die verveling vandaan? 'Uit de verwachting dat je voortdurend vermaakt zult worden.'

En waarom willen mensen eindeloos vermaakt worden? Omdat ze nergens blijvend houvast vinden, er geen dragende ideeën meer zijn om je leven vorm te geven?

Parr, beslist: 'Ik ben geen filosoof. Ook geen intellectueel. Ik heb geen antwoorden, ik onderzoek. Ik volg mijn instinct en leg vast wat volgens mij vastgelegd moet worden.'

Maar het moet meer zijn dan plichtsgevoel. Wat trekt Parr aan in een verveeld echtpaar? 'Ik zie er een soort onthulling in. Natuurlijk zijn mijn foto's ook bedenksels, mijn uiterst subjectieve kijk op de wereld. Ik zie er op foto's zelf vaak verveeld uit, terwijl ik dat helemaal niet ben. In die zin maak ik fictie.'

Kwetsbaarheid

Op de portretten die Parr van zichzelf liet maken voor het boekje

Autoportrait ziet hij er eerder wezenloos uit dan verveeld. De studio's met hun bizarre decors geven hem steeds een andere omgeving, maar hijzelf verandert niet. 'Het boek is in de eerste plaats een ode aan de portretstudio's die je overal ter wereld vindt. Ik wilde ook laten zien dat we allemaal in een droom leven, in onze eigen verzinsels.' Maar die verzinsels zijn ook flinterdun, je kijkt er zo doorheen. 'Natuurlijk, want het zijn leugens. Net zoals je foto's kunt laten maken waarop alle rimpels uit je gezicht zijn verdwenen. De werkelijkheid laat zich niet zo gemakkelijk veranderen.' Juist omdat Parr op een ironische manier de verzinsels waarmee mensen zich omringen ontmaskert, krijgen de mannen en vrouwen op zijn foto's iets hulpeloos. Ze zien er verloren uit. 'Maar veel mensen voelen zich ook verloren.'

Tegelijkertijd behouden ze hun menselijke waardigheid. 'Zeker. Ik voel me aangetrokken tot verval, maar ook tot het instinctieve verzet ertegen. Goede komieken vinden hun humor in hun gevoel voor de menselijke kwetsbaarheid. Dat is precies waar ik ook naar zoek. Humor is ook zo'n beetje het enige waar Engelsen nog werkelijk goed in zijn. We kunnen om onszelf lachen, dat is wat ons uiteindelijk redt.'

En Parr zelf? Van jongs af aan is hij een verwoed verzamelaar; als jongen verzamelde hij munten en stenen, tegenwoordig verzamelt hij vooral foto's. Bij hem thuis bevindt zich een reusachtige verzameling fotoboeken, waaronder veel werk van Nederlandse fotografen. Hoe manisch zijn verzamelwoede is, blijkt uit het feit dat hij een fotoboek van Ed van der Elsken in vijf verschillende edities bezit. Hij werkt, zegt hij, aan een geschiedenis van het fotoboek. Hoe moet ik me dat voorstellen? 'Er is zoveel, niemand weet hoeveel, en het is eigenlijk nooit in kaart gebracht. In Rusland en Japan heb ik wonderlijke fotoboeken gevonden waarvan niemand het bestaan vermoedt. Natuurlijk wordt het een uiterst subjectieve geschiedenis, mijn geschiedenis.'

Maar de bedoeling is dat hij ter illustratie fotoboeken gaat fotograferen, zodat je foto's van Parr van de foto's van andere fotografen krijgt? Een soort zelfportret dus ook? 'Zeker. Alleen zal ik niets van mijn eigen werk opnemen. Ik heb veel belangstelling voor het werk van andere fotografen, voor de fotografie als zodanig. Als kunstvorm is de fotografie in Engeland heel lang niet serieus genomen. Maar mij fascineert vooral de manier waarop de fotografie is doorgedrongen in onze samenleving. In een winkel zie ik wel eens hoe mensen hun portemonnee tevoorschijn halen en dan zie ik hoe ze daarin fotootjes van hun dierbaren bewaren. Voor hen is er geen enkele foto zo belangrijk als deze. Dat ontroert me. Ik denk erover om een project te doen over de foto's die mensen in hun portemonnees hebben.'

De alomvattende liefde van Parr voor de fotografie doet me denken aan de befaamde uitspraak van de dichter Mallarmé, die zei dat alles op de wereld bestaat om uiteindelijk in een boek terecht te komen. Bij Parr is het de wereld die erom vraagt gefotografeerd te worden. 'Zoals je hebt kunnen zien heb ik thuis bijna geen ruimte meer. Vroeger verzamelde ik echte voorwerpen, nu foto's. Van mensen en voorwerpen, maar ook van ideeën. Dat neemt in ieder geval minder ruimte in beslag.'

Voelt hij zich wel eens bedrukt door zijn eigen verzamelwoede? Zijn huis puilt uit, zijn verzameling zal nooit compleet zijn. 'Helemaal niet. Het is een missie. Een voordeel van het gearriveerd zijn is dat je geld genoeg hebt om de foto's en boeken te kopen die je zoekt en ook dat je serieus wordt genomen wanneer je met een nieuw project komt aanzetten.' Maar is het ook een middel om de verveling buiten de deur te houden, de leegte waarin zoveel van zijn geportretteerde mannen en vrouwen ronddobberen? 'Als ik me verveel ga ik op het internet bij Ebay zoeken naar iets dat ik nog niet heb.'

Heeft dat niets beklemmends voor hem? Zelf heb ik thuis duizenden cd's waarvan ik weet dat ik de meeste nooit zal beluisteren. Soms verlang ik naar een witgeschilderde kamer met helemaal niets erin. Parr: 'Daarom vraag je mij of ik me af en toe niet bedrukt voel door mijn verzameling? Je hebt natuurlijk gelijk.' En om van dat gevoel af te komen gaat hij met nog meer energie door met verzamelen? 'Natuurlijk.'

Van 31 mei t/m 31 augustus is in de Kunsthal de tentoonstelling

MARTIN PARR
RETROSPECTIEF

'Op een gegeven moment kom je er achter dat het je geen kwaad doet wanneer je een beetje controversieel bent.'

'Ik ben geen filosoof. Ook geen intellectueel. Ik heb geen antwoorden, ik onderzoek.'

'Humor is ook zo'n beetje het enige waar Engelsen nog werkelijk goed in zijn.'