WORLD WAR TWO TODAY. PHOTOGRAPHY BY ROGER CREMERS
An interview with Roger Cremers
April 22, 2016, until September 25, 2016.
Wave of commotion
Everywhere in Europe younger generations are looking for new ways to remember the Second World War. 70 years after the end of the Second World War, the borders between commemorating and experience, remembrance and entertainment often fade away. In 2008, Dutch photographer Roger Cremers noticed this development and captured it on camera. His pictures caused a wave of commotion, both nationally and internationally. For the first time in the Netherlands, the Dutch Resistance Museum organizes an exhibition showing the work of World Press Photo winner Cremers.
Commemoration
The further the Second World War lies behind us, the more intense it seems to be experienced. New initiatives to commemorate the Second World War grow throughout the whole of Europe. Commemoration changes through time; it becomes both more abstract and personal. Cremers travelled through Europe and captured this phenomenon on camera. He photographed re-enactments, groups of tourists visiting former concentration camps, excavating sites of victims of the battle of Stalingrad and commemorations of veterans.
Sacred spot or desecration
Cremers’ photo series was partly exhibited in the prestigious Palazzo Strozzi in Florence, Italy and Sunday Times Magazine praised the way how Cremers had captured the “sometimes awkward presence” of tourists in Auschwitz. Arnon Grunberg, a Dutch author, wrote about the pictures; ‘The tension in almost all of Cremers’ photographs, is the tension between the sacred spot and the visitors to that spot who (unintentionally) desecrate it, leaving the viewer again and again in a state of indecision: is he looking at the sacred spot, or at its desecration?’
Roger Cremers
In 2009, Roger Cremers (1972) won the first prize in the category ‘Arts and Entertainment’ of the World Press Photo Awards and he recently won the third prize in the category ‘News abroad’ of the Dutch photography award, Zilveren Camera 2015, for his photo series ‘Streets after Bataclan’. These series covered the terrorist attacks in Paris in November 2015.
World War Two Today is an exhibition organised by the Dutch Resistance Museum and Artes in Media. The accompanying book is published by Lecturis Publishers.
The exhibition and the book are made possible by: vfonds, Stichting Democratie en Media, The Art of Impact, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten and Fonds Anna Cornelis.
●●●●○
Pieter van Os
29 april 2016
Foto Roger Cremers
De naar Amerika geëmigreerde Poolse Eva Hoffman liep eens door een barak van Majdanek, het voormalige concentratiekamp in een buitenwijk van de Poolse stad Lublin. Met andere bezoekers bekeek ze tekeningen, gedichtjes en objecten die kinderen in het kamp hadden achtergelaten, vermoedelijk kort voor hun dood.
Roger Cremers, World War Two Today
t/m 25/9 in het Verzetsmuseum, Amsterdam. Inl: verzetsmuseum.org
De bezoekers lazen in stilte iedere begeleidende tekst, om rustig, bijna stapvoets door te lopen. Tot zover niets bijzonders. Maar opeens stortte een jonge vrouw zich ter aarde en zette ze het op een luid wenen. Haar rugzakje schudde ritmisch mee. Hoffman, in haar boek After Such Knowledge: „Wij liepen voorzichtig om haar heen.” De schrijfster, dochter van holocaustoverlevenden, vroeg zich af of de jammerende vrouw hulp nodig had, maar zag al snel: nee – al hield het gehuild niet op. „Het leek me dat zij aandacht vroeg voor haar buitengewone vermogen tot empathie.”
Dat ergerde Hoffman, al was het maar omdat andere bezoekers niets meer konden ervaren van het tentoongestelde. Maar het bracht Hoffman ook op interessante mijmeringen over de herinneringscultuur die is ontstaan rond de massaslachtingen van de Tweede Wereldoorlog.
Wordt hier nu geheiligd of ontheiligd?
Fotograaf Roger Cremers (43) heeft die cultuur in beeld gebracht, overal in Europa, in foto’s die laten zien hoe mensen, bijna altijd jonger dan de slachtingen, reageren én recreëren op de plaatsen waar trauma’s werden gecreëerd of voorbereid. Die foto’s, waarvan sommige eerder in NRC stonden, zijn momenteel te zien op een tentoonstelling in het Verzetsmuseum. In het boek dat erbij is uitgegeven, beschrijft Arnon Grunberg (kind van overlevers) de tweestrijd die Cremers’ foto’s creëren. Want „kijkt hij [de kijker] naar een sacrale plek of kijkt hij naar de ontheiliging daarvan?”
Dat is de spanning die Cremers creëert. Onder meer met het beeld van Oekraïense amateurarcheologen die enkele van de twintig miljoen Sovjetslachtoffers opgraven; met het beeld van een pop van kippengaas die jonge, onbekende slachtoffers van een kamp symboliseert; met foto’s van zelfbewuste en stokoude oorlogsveteranen die met ceremoniële handelingen stilstaan bij de dood van hun kameraden.
Herinneren ontheiligt, analyseert Grunberg scherp, met het geheugen als slachtoffer. Natuurlijk moet hiervoor wel de horde worden genomen de plaatsen van herinnering als heilig te zien. De foto’s van Cremers vergemakkelijken dat. Want waarom anders zou het beeld zo steken van toeristen in rood trainingspak die loom naar een barak kijken in Auschwitz, net als een foto van toeristen die ieder detail fotograferen van een hekwerk in hetzelfde kamp?
Roger Cremers’ foto’s tonen waar seculiere verering en herinnering overlopen in vermaak, recreatie, misschien zelfs wel in geluk. Kijk naar de tevreden blik in de ogen van de man die, met een zakje patat in de hand, even uitrust van zijn rol in een ‘re-enactment’ van het Ardennenoffensief. Of zie het plezier van de meisjes die, in uniform, bloemen leggen bij een massagraf van Sovjetsoldaten in Wolgograd. En zelfs het geluk van die luid wenende vrouw in het concentratiekamp bij de Poolse stad Lublin is niet te onderschatten, denkt Hoffman. Want misschien ging het haar niet alleen om een show van empathie. Misschien vond ze het gewoon lekker om gelegitimeerd te mogen janken, ongeremd. Haar individuele verdriet, opgelopen in een slecht huwelijk of door andere profane tegenslag, kreeg plotseling betekenis; door de enormiteit van het kwaad begaan in het kamp. Hoe heerlijk voor haar. Is huilen om onbevattelijk groot leed een vorm van recreatie? Tot dit soort vragen dwingen de foto’s van Roger Cremers.