Breuk met traditie: koningin en prinsessen close-up op de foto
Tentoonstelling Erwin Olaf breekt met de traditie van afstandelijke fotoportretten van koninklijke hoogheden, in een fotoserie voor de jarige koning.
Paul Steenhuis
2 oktober 2017
De Rijksvoorlichtingsdienst heeft afgelopen weekeinde vier opmerkelijke fotoportretten online gepubliceerd van koningin Máxima, prinses Catharina-Amalia, prinses Alexia en prinses Ariane, gemaakt door fotograaf Erwin Olaf.
De foto’s zijn opmerkelijk omdat ze, anders dan de meeste foto’s van leden van de koninklijke familie, van heel dichtbij genomen zijn: close-up. De vier vrouwen kijken je van dichtbij recht in het gezicht. Zo dichtbij, dat in de pupillen van de geportretteerden fotograaf Olaf te zien is. Die keuze van Olaf om zo overrompelend dichtbij te fotograferen, is een stap in de modernisering van de portretfotografie van het Nederlandse koningshuis, zegt de curator van het Fotomuseum Den Haag, Wim van Sinderen, die een overzichtsexpositie van Erwin Olaf voorbereidt. Want, zegt hij: „Door die close-up van het gezicht komt de nadruk erg op de ogen en de mond te liggen, en dat zie je niet vaak bij foto’s van koninklijke personen, wel bij autonome kunstfoto’s.”
Ook in de popcultuur zijn zulke close-ups, met wind in de haren, gebruikelijk. Olaf maakte de foto’s op 18 april 2017 ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van koning Willem-Alexander. Het nieuwe fotoportret van Máxima is sinds zondag te zien in het museum Jan Cunen in Oss, als onderdeel van de expositie Powervrouwen!. Dat is een expositie in drie delen, met onder meer geschilderde en gefotografeerde portretten van vijf koninginnen, Emma, Wilhelmina, Juliana, Beatrix en Máxima. Onder meer Andy Warhols beroemde portret van Beatrix hangt er.
De steeds losser wordende, moderne manier van portretteren van koninklijke hoogheden is daar goed te zien. Vooral Beatrix zorgde voor een vrijere manier van het geschilderde en getekende portret van de koningin, met portretten die onder anderen Marte Röling, Peter Struycken en Jeroen Henneman van haar maakten. Die wijken af van klassieke, afstandelijke staatsieportretten. Maar wat betreft fotografie koos de toenmalige vorstin nog vaak voor traditionele fotografie. Historica Reinildis van Ditzhuyzen deed daarom in NRC in 2007, bij Beatrix’ 70ste verjaardag, een oproep aan haar om modernere fotografen in te schakelen voor koninklijke portretten. Willem-Alexander en Máxima doen dat: ze vragen moderne Nederlandse fotografen, zoals Anton Corbijn, Rineke Dijkstra en Erwin Olaf.
Olaf maakte al eerder een fotoportret van Máxima, en hij maakte ook van koning Willem-Alexander een portret, dat voor de 2 euromunt werd gebruikt.